«Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΠΕΤΥΧΕ ΟΤΑΝ ΝΙΚΗΣΑΜΕ ΤΟΝ ΦΟΒΟ ΜΑΣ»!

Συνέντευξη του Τυνήσιου σκηνοθέτη Μουράντ Μπεν Τσέικ, για το ντοκυμαντέρ του ''no more fear'' Της Αγγελική Στελλάκη*

Στις 14 Ιανουαρίου του 2011 ο Τυνήσιος πλανόδιος πωλητής Μοχάμεντ Μπουαζίζι αυτοπυρπολήθηκε. Ήταν μια κίνηση χωρίς επιστροφή: προκάλεσε εκτεταμένες διαδηλώσεις στη χώρα του που οδήγησαν στην ανατροπή του προέδρου της Τυνησίας Ζιν Ελ Αμπιντίν Μπεν Άλι και πυροδότησε αντίστοιχες εξεγέρσεις και σε άλλες χώρες του αραβικού κόσμου. Ο σκηνοθέτης Μουράντ Μπεν Τσέικ κατέγραψε με την κινηματογραφική του κάμερα την εξέγερση και δημιούργησε το ντοκιμαντέρ «No more fear», ένα από τα πρώτα κινηματογραφικά ντοκουμέντα για την Αραβική Άνοιξη.

Ο σκηνοθέτης βρέθηκε στην Αθήνα στο πλαίσιο του 13ου Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου και μίλησε στη δημοσιογράφο Αγγελική Σταλλάκη (in.gr) για τις διαδηλώσεις, τις εικόνες που έχουν μείνει στη μνήμη του και την Αραβική Άνοιξη.

«Στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο είχαμε εγκλωβιστεί στην εικόνα του πατέρα και πιστεύαμε ότι ο "πατέρας" του έθνους ήταν ένα πρόσωπο που δεν μπορούσαμε να αγγίξουμε, ένα άθικτο πρόσωπο, υπεράνω νόμων. Φάνηκε ότι αυτός που φαινόταν μέχρι πρότινος άθικτος και μη προσβάσιμος, μόλις αυτός έπεσε, αυτό έγινε ξαφνικά εφικτό για όλο τον υπόλοιπο αραβικό κόσμο» είπε, τονίζοντας ότι η εξέγερση στην Τυνησία πέτυχε όταν ο Τυνήσιος κατάφερε να αποτινάξει από πάνω του τον φόβο» λέει ο σκηνοθέτης.

Ο Μουράντ Μπεν Τσέικ θυμάται μια συγκλονιστική σκηνή από τις εξεγέρσεις: «Ήμουν με μια φίλη σε μια διαδήλωση και εκείνη μιλούσε στο τηλέφωνο. Στην άλλη γραμμή ήταν ένας φίλος της που μόλις τον είχανε πυροβολήσει. Μιλούσαν και η φίλη μου του λέει: "Υποσχέσου μου ότι δεν θα πεθάνεις, δεν πρέπει να πεθάνεις". Και εκείνος της είπε: "Και αν πεθάνω δεν θα πεθάνω πριν φύγει αυτός". Και αυτή η φράση με έκανε να κλάψω».

• Πώς αποφασίσατε να κινηματογραφήσετε την εξέγερση στην Τυνησία;
Υπάρχουν δύο φάσεις: Μέχρι την 14η Ιανουαρίου συμμετείχα και εγώ σε κάποιες διαδηλώσεις ως πολίτης, οπότε απλά αναμετέδιδα αυτά που συνέβαιναν. Μετά την 14η Ιανουαρίου κάτι άλλαξε μέσα μου. Αισθάνθηκα ως ενεργός πολίτης την ανάγκη και το χρέος να κινηματογραφήσω τα γεγονότα. Πριν σημειωθούν οι διαδηλώσεις δεν θα επέτρεπα στον εαυτό μου να γυρίσω ένα τέτοιο έργο. Θυμάμαι ότι ήμουν στη μέση μιας διαδήλωσης και χτυπάει το τηλέφωνό μου και ήταν ο παραγωγός μου. Και μου ζητάει να αρχίσω να καταγράφω το τι συμβαίνει. Εγώ του απαντάω ότι δεν έχω χρόνο να γράψω, ότι θέλω ένα συνεργείο. Και εκείνος με ρωτάει: «Τι το θέλεις το συνεργείο;» Εγώ του απαντάω: «Δεν ξέρω τι θα κάνω. Αλλά αυτό που θα κάνω θα είναι σημαντικό».
• Γιατί αποφασίσατε να δείξατε στο ντοκιμαντέρ τα γεγονότα από τη ματιά τριών Τυνήσιων (μιας ακτιβίστριας δικηγόρου, μιας μπλόγκερ και ενός απλού πολίτη);
Είναι πολλές οι συνιστώσες που συνετέλεσαν στην επανάσταση. Και φυσικά σε μια ταινία, όπως και στην κοινωνία της Τυνησίας, είχαν όλοι τη συνεισφορά τους. Και ο μπλόγκερ και ο απλός πολίτης, όλοι είχαν τη συνεισφορά τους. Αυτό που προσπάθησα να κάνω εγώ μέσα από την ιστορία είναι να βρω την κοινή συνιστώσα, αυτό που ένωνε αυτά τα πρόσωπα. Και αυτό που τους ένωνε ήταν ο φόβος. Η επανάσταση πέτυχε όταν ο Τυνήσιος κατάφερε να αποτινάξει από πάνω του το αίσθημα του φόβου.
• Ποιες εικόνες σάς έχουν μείνει από την εξέγερση;
Φυσικά υπάρχουν εικόνες, οι οποίες είναι μέσα μου και μου έδωσαν το κίνητρο να κάνω την ταινία αυτή. Τις εικόνες αυτές τις έζησα ως πολίτης και μου έδωσαν το έναυσμα για το ντοκιμαντέρ. Αυτές δεν υπάρχουν σε φιλμ. Στις 14 Ιανουαρίου ξεκίνησε η πορεία από την έδρα του συνδικάτου των εργαζομένων της Τυνησίας και φτάσαμε μέχρι την λεωφόρο Μπουργκίμπα, όπου υπήρχε ένα κορδόνι της αστυνομίας που εμπόδιζε τη συνέχιση της πορείας. Εγώ ήμουν περίπου στην 20ή σειρά της πορείας και έτσι όπως προχωρούσαν οι διαδηλωτές, δεξιά και αριστερά από την αστυνομία, έφτασα ξαφνικά αντίκρυ στους αστυνομικούς. Εμείς τραγουδούσαμε τον εθνικό ύμνο της Τυνησίας. Και για πρώτη φορά στη ζωή μου αισθάνθηκα περήφανος για τον ύμνο, αισθάνθηκα ότι οι λέξεις αυτές έχουν ένα βάρος, ένα βάρος μεγαλύτερο από εκείνο που έχουν οι πέτρες. Εμείς δεν πετάξαμε πέτρες στους αστυνομικούς. Ήταν οι λέξεις αυτές που έκαναν τους αστυνομικούς να δακρύσουν και με αυτόν τον τρόπο άνοιξαν το κορδόνι και μας άφησαν να περάσουμε. Ήταν μία στιγμή εξαιρετικά πολύτιμη για μένα.
Το άλλο γεγονός που με σημάδεψε ήταν το εξής: ήμουν με μια φίλη σε μια διαδήλωση και εκείνη μιλούσε στο τηλέφωνο. Στην άλλη γραμμή ήταν ένας φίλος της που μόλις τον είχανε πυροβολήσει. Μιλούσαν και η φίλη μου του λέει: «Υποσχέσου μου ότι δεν θα πεθάνεις, δεν πρέπει να πεθάνεις». Και εκείνος της είπε: «Και αν πεθάνω δεν θα πεθάνω πριν φύγει αυτός». Και αυτή η φράση με έκανε να κλάψω.
• Ποια ήταν η στιγμή που καταλάβατε ότι ο Μπεν Αλί θα φύγει από την εξουσία;
Δεν το πιστεύαμε ότι θα έφευγε τόσο γρήγορα. Αλλά σιγά-σιγά μέσα μας σχηματίστηκε αυτή η βεβαιότητα, λόγω της δύναμης της κινητοποίησης. Κάθε φορά που έβγαζε κάποιο διάγγελμα ο Μπεν Αλί, ενισχυόταν αυτή η πεποίθηση μέσα μας. Αισθανόμασταν ότι εμείς είχαμε δίκιο και εκείνος άδικο. Κάθε φορά που τον βλέπαμε σε κάποιο διάγγελμα, νιώθαμε ότι εκείνος αποδυναμώνεται όλο και περισσότερο.
• Περιμένατε ότι οι εξεγέρσεις θα επεκταθούν στον υπόλοιπο αραβικό κόσμο;
Αυτό που ανέδειξε η τυνησιακή επανάσταση είναι ότι τελικά κάτι τέτοιο είναι εφικτό. Στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο είχαμε εγκλωβιστεί στην εικόνα του «πατέρα» και πιστεύαμε ότι ο «πατέρας» του έθνους ήταν ένα πρόσωπο που δεν μπορούσαμε να αγγίξουμε, ένα άθικτο πρόσωπο, υπεράνω νόμων. Φάνηκε ότι αυτός που φαινόταν μέχρι πρότινος άθικτος και μη προσβάσιμος, μόλις αυτός έπεσε, αυτό έγινε ξαφνικά εφικτό για όλο τον υπόλοιπο αραβικό κόσμο. Και κυρίως βάλαμε τέλος στον φόβο ως όπλο τρομοκρατίας στα χέρια των κυβερνήσεων.
• Ποια η γνώμη σας για τη στρατιωτική επέμβαση ξένων δυνάμεων στη Λιβύη και το ενδεχόμενο επεμβάσεων και σε άλλες αραβικές χώρες;
Να ξεκαθαρίσω κάτι: πιστεύω ότι ποτέ τα προβλήματα δεν λύθηκαν μέσω του στρατού. Η σημερινή κατάσταση στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν το αναδεικνύουν αυτό απόλυτα. Συγκεκριμένα για την ανάμειξη των δυνάμεων των ΗΠΑ στον αραβικό και αραβομουσουλμανικό κόσμο, πιστεύω ότι τώρα συλλέγουν το αποτέλεσμα της πολιτικής τους εδώ και 30, 40 χρόνια. Αποκαλύπτεται ότι η πρώτη που υποστήριξε την Αλ Κάιντα και τον Οσάμα Μπιν Λάντεν ήταν η αμερικανική κυβέρνηση. Έβαλαν με αυτόν τον τρόπο έναν ιό, προκειμένου να καταστρέψουν τον αραβικό κόσμο και αυτός ο ιός ξέφυγε και απείλησε να καταστρέψει και τον υπόλοιπο κόσμο. Και δεν μπορούν πλέον να συγκρατήσουν αυτό που οι ίδιοι ξεκίνησαν. Δεν είναι, βέβαια, οι μόνοι υπεύθυνοι για αυτήν την κατάσταση. Αλλά φέρουν ένα μεγάλο μερίδιο ευθύνης.
• Υπάρχουν οι πολιτικοί θεσμοί που θα καταφέρουν να εκπληρώσουν τις επιθυμίες του λαού, όπως αυτές εκφράστηκαν με την εξέγερση; Ή θα δημιουργηθεί ένα πολιτικό κενό;
Η περίπτωση της Τυνησίας είναι ιδιαίτερη. Είναι μια χώρα αρκετά ομοιογενής, τόσο από άποψη θρησκείας, όσο και από άποψη φυλών. Ο στρατός δεν έκανε ποτέ πραξικόπημα. Υπάρχει ένα ποσοστό μόρφωσης και αποφοίτων από πανεπιστήμια που είναι από τα μεγαλύτερα στον αραβικό κόσμο. Μια δημόσια διοίκηση που δεν σταμάτησε να δουλεύει ακόμα και στη διάρκεια της επανάστασης. Υπάρχει τουλάχιστον μια στέρεα βάση που είναι σίγουρα πολύ διαφορετική από ότι στις υπόλοιπες αραβικές χώρες. Πιστεύω ότι η ευκαιρία μας στην Τυνησία είναι να μείνουμε μια φτωχή χώρα. Μια χώρα όπου ο καθένας θα πρέπει να δουλέψει για να κερδίσει τα προς το ζην: από τον πιο φτωχό μέχρι τον πιο πλούσιο. Και αυτό δίνει έναν βαθμό ρεαλισμού, ο οποίος είναι αρκετά μοναδικός ανάμεσα στις χώρες του αραβικού κόσμου. Και μας βάζει σε μια συνεχή αναζήτηση μιας δυναμικής ισορροπίας. Δεν περιμένουμε να έρθουν κάποια λεφτά. Δεν καθόμαστε στις δάφνες μας. Παραμένουμε ενεργοί. Όσο για το εάν θα μπορούσε να υπάρχει κάποιος πολιτικός θεσμός που θα εκπλήρωνε τις προσδοκίες των Τυνήσιων: Η απάντηση είναι ναι. Εάν κάτι τέτοιο θα γίνει εύκολα; Όχι.
• Ποια θα είναι η επόμενη μέρα για την Αραβική Άνοιξη;
Πολύ δύσκολη ερώτηση. Δεν ξέρω. Πάντως σίγουρα θα είναι καλύτερη από χτες. Παλαιότερα μάς είχαν όλους σε ένα πλαίσιο, τώρα καθένας είναι υπεύθυνος για τις επιλογές και τη δράση του. Σήμερα ξέρω ότι η αξιοπρέπεια μου ως πολίτης υπάρχει και η φωνή μου έχει δύναμη στις εκλογές.
* Το ντοκιμαντέρ του Μουράντ Μπεν Τσέικ, «No more fear», το οποίο προβλήθηκε και στις περσινές Κάννες, θα αρχίσει να προβάλλεται στις αίθουσες από τις 29 Μαρτίου.

πηγη:http://www.iskra.gr