Κοινωνική/ Αλληλέγγυα οικονομία - Κοινωνικό νόμισμα – η ελπίδα των φτωχών

 
             Κοινωνική/ Αλληλέγγυα οικονομία

πηγη:epohi.gr

Ένας πρώτος ορισμός



 Δημοσιεύουμε αποσπάσματα από τη μελέτη των πανεπιστημιακών Δημήτρη Καπογιάννη και Τάκη Νικολόπουλου προκειμένου να ορίσουμε την κοινωνική/ αλληλέγγυα οικονομία και να αποσαφηνίσουμε τις βασικές αρχές που τη διέπουν. Η πολυσέλιδη μελέτη (την οποία θα βρείτε ολόκληρη στον ιστότοπο της “Εποχής”), που τιτλοφορείται “Εισαγωγικές επισημάνσεις για την εξέλιξη της κοινωνικής/ αλληλέγγυας οικονομίας και το εννοιολογικό και επιστημολογικό της πεδίο” καταλήγει: «Βρισκόμαστε μπροστά σε ένα εγχείρημα που χρειάζεται πολύπλευρη προσέγγιση και πολύμορφες δράσεις αλλά και, ταυτόχρονα, πρόσφορο κλίμα για να προαχθεί ιδεολογικά – συμβολικά και πρακτικά. Οι απαιτήσεις αυτές για να ικανοποιηθούν είναι ανάγκη να συνδέονται με ριζικές μεταβολές των οικονομικών και πολιτικών συνθηκών αλλά και των θεσμών.  Ιδίως η πορεία των εναλλακτικών εγχειρημάτων  κοινωνικής /αλληλέγγυας οικονομίας  είναι  συναρτημένη αφενός –και πρωτίστως - με  την έκβαση της  «πάλης  του καιρού με την βιοτική ανάγκη» (ανεργία, κοινωνικός  αποκλεισμός ) και αφετέρου –παραπληρωματικά-με την εγκαθίδρυση ελεύθερου χρόνου (όσων έχουν εργασία) ως αναγκαίωv   αλλά μη επαρκών  όρων. Κοντολογίς η κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία βρίσκεται στη μέση ( του δρόμου) “του πολιτικά αδύνατου” έως ότου αυτό καταστεί “πολιτικά αναπόφευκτο”».
Αν ανατρέξει κανείς στα εγχειρίδια της οικονομίας, αυτά περιορίζουν την ανάλυση της οικονομίας σε δύο τύπους –τομείς (Ph. Frιmeaux, 2006, σ. 52): από τη μια η ιδιωτική εμπορευματική οικονομία, η οποία κυριαρχείται από τις επιχειρήσεις κεφαλαιοκρατικού τύπου που στοχεύουν στο κέρδος (ιδιωτικός πλούτος), και από την άλλη η δημόσια ή κρατική οικονομία όπου τα κράτη και οι τοπικές και περιφερειακές συλλογικότητες (δήμοι, περιφέρειες) αλλά και άλλα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου προσφέρουν αγαθά και υπηρεσίες, που δεν μπορεί να παράγει ή να προσφέρει η αγορά (δημόσιος πλούτος). Τα εγχειρίδια αυτά ξεχνούν (Monzon and Chaves, 2008) τις μη καπιταλιστικές επιχειρήσεις (στον εμπορευματικό ή επιχειρηματικό τομέα ή τομέα της αγοράς ) και τις διάφορες ιδιωτικές ενώσεις (στον μη εμπορευματικό ή τομέα της μη - αγοράς ) που συνιστούν το λεγόμενο τρίτο τομέα (ή σύστημα) της οικονομίας (κοινός πλούτος) (...)

Περί αυτονομίας και αμοιβαιότητας

Τα σύνορα ανάμεσα σ’ αυτές τις οικονομίες δεν είναι στεγανά και η μια βρίσκεται σε ώσμωση με την άλλη, γεγονός που δημιουργεί προβλήματα, εκτός των άλλων, και στην επιστημολογική συγκρότηση της έννοιας της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, η οποία, παρόλ’ αυτά σε πολιτικό επίπεδο διεκδικεί την αυτονομία της. Σε κάθε σφαίρα (πολιτών, κρατική ή δημόσια, και οικονομική-εμπορευματική) συναντάμε οργανώσεις, οι οποίες διαπερνώνται, με λιγότερη ή περισσότερη ένταση, από τις αρχές που διέπει τη δική τους σφαίρα αλλά και από κάποια αρχή (ή λογική) των άλλων σφαιρών (E. Dacheux, D. Goujo, 2002).
Μια ένωση ή σύλλογος, για παράδειγμα, που ανήκει στην κοινωνική ή αλληλέγγυα οικονομία (εκτός του ότι ενδέχεται να διασυνδέεται άμεσα ή έμμεσα με το κράτος), μπορεί και να μη διέπεται μόνο από τη αρχή της αμοιβαιότητας αλλά και από τη λογική της αναδιανομής. Τούτο απαντάται συνήθως σε περιπτώσεις όπου ασκείται κατά παραχώρηση δημόσια υπηρεσία (στη πρόνοια και στην υγεία για παράδειγμα), ή όπου εμφιλοχωρεί και η λογική της αναζήτησης κέρδους (αυτό ισχύει ιδίως για ενώσεις που υλοποιούν προγράμματα οικονομικής επανένταξης ή επαγγελματικής κατάρτισης). Σημειωτέον ότι τέτοιες πρωτοβουλίες των πολιτών μπορούν να έχουν ποικίλους και συνδυαστικούς πόρους (εθελοντικούς, προερχόμενους από ανταλλαγές στην αγορά ή εκτός αυτής, νομισματικούς ή όχι, από διάφορες τοπικές συλλογικότητες μέσω συμβάσεων με δήμους κλπ). Από την άλλη, τα τελευταία χρόνια, τα πεδία αφενός της κοινής ωφέλειας της αναδιανεμητικής αρχής και ρυθμιστικής λειτουργίας του κράτους και αφετέρου της αγοράς, δεν υπόκεινται σε διαχωριστικές γραμμές: οι κοινωφελείς δραστηριότητες υπόκεινται σε «αγορακεντρική» δημόσια ρύθμιση και μέθοδο (Γ. Δελλής, 2008). Τέλος, παρατηρείται γενικότερα, πως ενώ οι αναλύσεις με όρους κοινωνικής οικονομίας επικεντρώνονται στην οικονομική διάσταση, άλλοι όροι, όπως μη κυβερνητικές–κρατικές οργανώσεις ακόμα και ενώσεις που εκπορεύονται από την κοινωνία των πολιτών και εντάσσονται στην υπό ευρεία έννοια της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας (μη κερδοσκοπικός τομέας), τείνουν, όπως θα δούμε και στη συνέχεια, στο να παραβλέπουν την οικονομική διάσταση στις σχετικές δραστηριότητες (...)


Νέοι κοινωνικοί δεσμοί

 Η κοινωνική/αλληλέγγυα οικονομία χαρακτηρίζεται από την (αμεσο) δημοκρατία στη λήψη των αποφάσεων, ενώ εντάσσεται άμεσα ή έμμεσα, στην κοινωνία και εξυπηρετεί τις «πρώτες» ή βασικές ανάγκες της (υπό ευρεία έννοια κοινωνικές, ήτοι περιβαλλοντικές, πολιτιστικές, εκπαιδευτικές κ.ά, -δηλ. κοινωνιακής χρησιμότητας-ωφελιμότητας). Η ελεύθερη ικανοποίηση των τελευταίων υλοποιείται σε μια «έμπρακτη επίγνωση της (βαθύτερης) κοινότητας ή συμπληρωματικότητας μεταξύ των διαφορετικών αναγκών των ανθρώπων (Φ. Τερζάκης, 2005, σ. 162), σε μια «κοινωνούμενη ανάγκη» που δημιουργεί ένα νέο κοινωνικό δεσμό και μια συμβιωτικότητα (A. Caillι, 2011). Αυτός ο νέος δεσμός (R. Sue, 2001) βρίσκεται στο κέντρο του συστήματος και διαφοροποιείται από τη συμβασιακή και ατομιστική οπτική του κοινωνικού δεσμού. Ο δεσμός ως ποιοτικό και πολιτικό στοιχείο του συστήματος και η δικτύωση συγκατασκευάζουν την προσφορά και την ζήτηση (E. Dacheux, 2008, σ.20). Ωστόσο, η διάσταση και ο βαθμός του κοινωνικού σκοπού και της κοινωνικής ωφελιμότητας ποικίλλει (άμεσος ή έμμεσος) ανάλογα με τους φορείς (την οργανωσιακή μορφή) των φορέων της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας.
Σ’ ένα ιδεοτυπικό –αξιακό επίπεδο πρόκειται για μια οικονομία ανθρώπινων και οικολογικών μεγεθών με (μικρο) τοπική, κατά βάση και κατ’ αρχήν, οικονομική συγκρότηση που αποσκοπεί στην κοινωνικοποίηση, εξανθρωπισμό, δημοκρατικοποίηση και οικολογικοποίηση της οικονομίας. Τούτο το επιδιώκει δίνοντας προτεραιότητα στον άνθρωπο, μέσω της αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας, και στις -τουλάχιστον βασικές του - ανάγκες (T. Jeantet, R. Verdier, 1984, L. Boivin, M Fortier (dir.), 1998) αλλά, επίσης, και στη φύση, έναντι του κεφαλαίου.
Επομένως πρόκειται για μια οικονομία η οποία δεν αποβλέπει κατά προτεραιότητα, στην επιδίωξη κέρδους ούτε στην απόδοση τυχόν πλεονασμάτων στο χρησιμοποιούμενο κεφάλαιο. Από την άλλη πρόκειται για ένα ευρύτερο φαινόμενο που εκφράζει τα χαρακτηριστικά του αυτοκαθορισμού και της αυτονομίας, τα οποία διακρίνονται από τα χαρακτηριστικά του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα (E. Archambault, 1998, σ. 85).
Το κοινωνικό στοιχείο (ήτοι ο κοινωνικός σκοπός, άμεσος ή έμμεσος , και η αλληλεγγύη ) ως κοινό στοιχείο των ποικιλόμορφων εκφάνσεων του τρίτου οικονομικού φαινομένου ή της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, συνδέεται με την επανάκαμψη αυτού του στοιχείου τα τελευταία χρόνια. Παράλληλα τούτο συνδέεται ( ίσως και ως αναγκαία και αναμενόμενη αντίδραση) με την κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού στην νεωτερική πολιτική και οικονομική σκέψη, και ειδικότερα ως αναγκαιότητα ενσωμάτωσης της οικονομίας στην κοινωνία και τις ανάγκες της (οικονομία των αναγκών).



ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΑΠΟ ΟΛΗ ΤΗ ΧΩΡΑ
«Αγωνιζόμαστε για τα μικρά και τα μεγάλα, δεν πιστεύουμε πως θα λύσουμε το πρόβλημα της φτώχειας»

Σιγά σιγά σε κάθε γωνιά της χώρας ενεργοί πολίτες παίρνουν την πρωτοβουλία δημιουργίας αυτοδιαχειριζόμενων αλληλέγγυων χώρων, στόχος των οποίων είναι η στήριξη όσων έχουν ανάγκη, αλλά και να δοθεί μια ανταπάντηση στον καταναλωτισμό και τον καπιταλισμό. Έτσι διοργανώνονται αυτοδιαχειριζόμενα καταστήματα και καφενεία, ενώ δημιουργούνται αλληλέγγυα κοινωνικά ιατρεία και παντοπωλεία προκειμένου να παράσχουν πρωτοβάθμια ιατρική περίθαλψη και διατροφή στους άνεργους και ανασφάλιστους. Όλα αυτά γίνονται μακριά από το πλαίσιο της φιλανθρωπίας, με εθελοντική δουλειά και ανιδιοτέλεια, σεβόμενοι της αρχές της συλλογικότητας και της άμεσης δημοκρατίας.

Ρεπορτάζ: Ιωάννα Δρόσου,
Μαρίνα Καλλέργη, Χάρης Φραντζής


Κερατσίνι: Κοινωνικό Παντοπωλείο
από μαθητές δημοτικού
Εδώ και ένα χρόνο με την πρωτοβουλία των καθηγητών, αλλά και με την αποφασιστική συμβολή των γονέων έχει δημιουργηθεί κοινωνικό παντοπωλείο στο 5ο και 22ο δημοτικό σχολείο Κερατσινίου. Πρωταγωνιστές σε αυτό είναι τα παιδιά, που παραλαμβάνουν, αποθηκεύουν και ταξινομούν τα τρόφιμα καθημερινά. «Σκοπός μας είναι να δημιουργήσουμε  μια συλλογικότητα ενεργή, που να νοιώθει πως συμμετέχει ο καθένας, μια συλλογικότητα που κάνεις δεν θα  νοιώθει μόνος του», δηλώνει η Στέλλα Μιχάλογλου δασκάλα στο 22ο δημοτικό και από τους πρωτεργάτες του κοινωνικού παντοπωλείου.
Πέρα από τρόφιμα στο χώρο του παντοπωλείου μαζεύονται ρούχα, φάρμακα και χρήματα για να πληρωθούν λογαριασμοί,ενώ δηλώνουν ότι δεν θα επιτρέψουν να κοπεί το ρεύμα σε κανένα σπίτι. Ο Στέλιος Φωκιανός μας δήλωσε «Δεν πιστεύουμε πως θα λύσουμε το πρόβλημα της φτώχειας, αγωνιζόμαστε, όμως, για τα μικρά και τα μεγάλα και δημιουργούμε ηθικό και ψυχικό στήριγμα. Δεχόμαστε βοήθεια από ανώνυμους αλληλέγγυους ανθρώπους που και οι ίδιοι έχουν πρόβλημα, σπάμε, όμως, το ταμπού της ντροπής και της ελεημοσύνης μέσα από σχέσεις ισότιμες και όχι χειριστικές». Με αυτές  τις σκέψεις το κοινωνικό παντοπωλείο απάντησε αρνητικά στη «φιλανθρωπική» βοήθεια της κ. Αγγελοπούλου Δασκαλάκη, η οποία ήθελε να συμβάλει επώνυμα. Άλλωστε, «αν ήθελε πραγματικά να βοηθήσει ας δεχόταν την φορολόγηση 50% των επιχειρήσεων της και ας μην απέλυε κανέναν εργαζόμενο», μας δήλωσαν οι καθηγητές και συνέχισαν «οι αλληλέγγυοι που προσφέρουν εδώ στερούνται προκειμένου να βοηθήσουν».
Η πρωτοβουλία δημιουργίας κοινωνικού παντοπωλείου στα δημοτικά σχολεία μόνο εντύπωση δεν πρέπει να προκαλεί αφού η σχολική κοινότητα και ο σύλλογος Νίκος Πλουμπίδης έχουν ενεργή κοινωνική δράση. Μάλιστα διοργανώνονται και αντιμαθήματα με τελευταίο παράδειγμα το αντιμάθημα “Χαλυβουργική”, οπού οι μαθητές συζήτησαν για τους εργατικούς αγώνες και δήλωσαν την συμπαράστασή τους στους απεργούς, μαζεύοντας χρήματα και… ζωγραφίζοντας.

Ελληνικό: Εγκαινιάστηκε το κοινωνικό ιατρείο
Από τον Σεπτέμβριο λειτουργεί στο Ελληνικό δίκτυο εθελοντών γιατρών ενώ την προηγούμενη βδομάδα άνοιξαν οι πόρτες του κοινωνικού ιατρείου (mki-ellinikou.blogspot.com). Ο Γιάννης Μαραγκός, Αντιδήμαρχος κοινωνικής πολιτικής στο δήμο Ελληνικού – Αργυρούπολης μας ενημέρωσε ότι “οι ανασφάλιστοι και άποροι δημότες των δήμων Ελληνικού –Αργυρούπολης, Αλίμου, Γλυφάδας και Αγίου Δημητρίου μπορούν -αφού πάρουν το κατάλληλο πιστοποιητικό από τον δήμο τους- να χρησιμοποιήσουν  το κοινωνικό ιατρείο καθώς και το κοινωνικό φαρμακείο”. Το κοινωνικό ιατρείο στηρίζεται εξολοκλήρου στην εθελοντική προσφορά των γιατρών, των φαρμακοποιών και όσων βοηθούν στη γραμματειακή υποστήριξη και την καθαριότητα. Οι ανάγκες, όμως, είναι πολλές και γι’ αυτό κάνουν έκκληση και για περισσότερους εθελοντές. Μάλιστα υπάρχει μεγάλη ανάγκη για παθολόγους και γενικούς γιατρούς γι’ αυτό όποιος ενδιαφέρεται να επικοινωνήσει με την κοινωνική υπηρεσία του δήμου στο τηλέφωνο 210996173 .

Τρίκαλα: Αυτοδιαχειριζόμενο
Κοινωνικό Στέκι “Rossonero”
Είκοσι τρικαλινοί και τρικαλινές ένιωσαν την ανάγκη δημιουργίας ενός χώρου παρέμβασης στην τοπική κοινωνία και δημιούργησαν το Αυτοδιαχειριζόμενο Κοινωνικό Στέκι “Rossonero”, στο οποίο  πραγματοποιούνται συζητήσεις, προβολές, βιβιοπαρουσιάσεις, ανταλλακτικά παζάρια, δωρεάν μαθήματα, μουσικά και πολιτιστικά δρώμενα, ενώ λειτουργεί δανειστική βιβλιοθήκη. Ακόμα στο Στέκι λειτουργεί αυτοδιαχειριζόμενο καφενείο και μπαρ (από τις 5 το απόγευμα καθημερινά και από τις 11 το πρωί τα Σαββατοκύριακα) στην Αμαλίας 18, δίπλα στο ποτάμι. Ο χώρος λειτουργεί, όπως δηλώνουν οι συμμετέχοντες, σύμφωνα με το τετράπτυχο “Πρωτοβουλία, Συμμετοχή, Αντίσταση, Αλληλεγγύη”.

Χανιά: Κοινωνική Κουζίνα στο 1ο Γυμνάσιο
Εδώ και λίγο καιρό ενεργοί πολίτες πήραν την πρωτοβουλία δημιουργίας Κοινωνικής Κουζίνας, μοιράζοντας καθημερινά συσσίτιο σε όσους το έχουν ανάγκη. Για έξι μήνες η Κοινωνική Κουζίνα λειτουργούσε στην πλατεία της Αγοράς, μέχρι που παραχωρήθηκε μια αίθουσα στο 1ο Γυμνάσιο Χανίων. Πλέον μπορεί να σιτίσει 30 άτομα και επειδή οι ανάγκες είναι περισσότερες πραγματοποιούνται δύο βάρδιες, μία στις 8μμ και μία στις 8.30. Οι μερίδες φαγητού εξασφαλίζονται από προσφορές τροφίμων ή χρημάτων από πολίτες και επαγγελματίες των Χανίων.

Θεσσαλονίκη: Αυξημένη
η προσέλευση στο Κοινωνικό Ιατρείο
Στην οδό Αισώπου 24 λειτουργεί από τις 7 Νοεμβρίου το Κοινωνικό Ιατρείο Αλληλεγγύης στη Θεσσαλονίκη, το οποίο δέχεται καθημερινά ανασφάλιστους έλληνες και αλλοδαπούς. Η ιδέα ξεκίνησε από τους εθελοντές γιατρούς που στάθηκαν στο πλευρό των 50 μεταναστών εργαζομένων απεργών πείνας την περασμένη άνοιξη. Πρόκειται για ένα ιατρείο γενικής ιατρικής, όπου υπάρχει νευρολόγος, παιδίατρος, ψυχίατρος και οδοντίατρος. Παράλληλα στο χώρο λειτουργεί φαρμακείο, ενώ παρέχεται και ψυχοκοινωνική υποστήριξη. Το ιατρείο είναι αυτοδιαχειριζόμενο μέσα από την ανοιχτή γενική συνέλευση που πραγματοποιείται κάθε δεύτερη βδομάδα και στην οποία συμμετέχει όποιος/α θέλει. “Η προσέλευση είναι αυξημένη” παρατηρεί η ψυχολόγος Κατερίνα Νοτοπούλου. “Κάθε μέρα έρχονται όλο και περισσότεροι που ζητούν τις υπηρεσίες μας. Μάλιστα υπάρχουν και περιπτώσεις ανθρώπων που βρίσκονται στα όρια της επιβίωσης. Το σημαντικό, όμως, είναι ότι υπάρχει μεγάλη προσφορά εθελοντών ενώ είναι εντυπωσιακό το πως έχει αγκαλιάσει το εγχείρημα η πόλη”.
Η ανάγκη, όμως, προσφορών για τη συντήρηση του ιατρείου είναι μεγάλη γι’ αυτό και στις 26 Δεκεμβρίου διοργανώνεται συναυλία οικονομικής ενίσχυσης με τον Ιωάννη Λάκη στο Μύλο (είσοδος 10 ευρώ).

Πρέβεζα:Μ’επιφύλαξη επισκέπτονται το ιατρείο
Η δημοτική παράταξη “Δημόσιος Χώρος Πρέβεζα-Λούρος-Ζάλογγο” πήρε την πρωτοβουλία και ξεκίνησε ένα κοινωνικό ιατρείο, προκειμένου να παρέχει υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υγείας στους ανασφάλιστους έλληνες και αλλοδαπούς της Πρέβεζας. Δυστυχώς, όμως, όπως τονίζει ο επικεφαλής της παράταξης Γιάννης Ρέτζος “ο κόσμος στέκεται επιφυλακτικά απέναντι στο ιατρείο. Πιστεύουμε ότι πολλοί περισσότεροι έχουν ανάγκη τις υπηρεσίες μας, ωστόσο η αξιοπρέπειά τους τους εμποδίζει να περάσουν τις πόρτες του ιατρείου”. Σύμφωνα με τον Γ. Ρέτζο τους επόμενους μήνες θα λειτουργεί στο χώρο και κοινωνική ιματιοθήκη, όπου όποιος θέλει θα μπορεί να προμηθευτεί ρούχα σε καλή κατάσταση.

Κέρκυρα: Ένα πολιτιστικό εργαστήρι για κάθε γούστοΣτον κοινόχρηστο χώρο 1ου-5ου Γυμνασίου Κέρκυρας λειτουργεί εδώ και ενάμισι χρόνο το Εναλλακτικό Πολιτιστικό Εργαστήρι, σκοπός του οποίου είναι μέσω της αυθόρμητης φυσικής διδασκαλίας η ανταλλαγή γνώσεων και πληροφοριών, τόσο στο καλλιτεχνικό όσο και στο ευρύτερα εκπαιδευτικό πεδίο. Το εργαστήριο λειτουργεί κάθε Τετάρτη, Πέμπτη και Παρασκευή, όπου πραγματοποιούνται μαθήματα φωτογραφίας, λαϊκής τέχνης, χρήσης υπολογιστή, ηχοληψίας, παραδοσιακών χορών, νοηματικής, αστρονομίας, μουσικής, καραγκιόζη, ρεμπέτικου, τούρκικων, ισπανικών, κινέζικων, γαλλικών, ιταλικών, αλβανικών, ενώ παρέχονται μαθήματα σε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες και σε μετανάστες. Σύμφωνα με το καταστατικό του εργαστηρίου “οι βασικές αρχές λειτουργίας του είναι: η δημοκρατική αρχή της συναίνεσης στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων, η Διαφάνεια σε κάθε πράξη και ενέργεια, η ισότητα μεταξύ των μελών, η ανοιχτή ενημέρωση και ελεύθερη διαβούλευση, η συλλογικότητα στη λήψη αποφάσεων, η προάσπιση της προσωπικής ελευθερίας και σεβασμός της ιδιωτικής ζωής, ο αποκλεισμός οποιασδήποτε χειραγώγησης πολιτικών και κομματικών συμφερόντων και ο αποκλεισμός οποιασδήποτε οικονομικής συναλλαγής”. Περισσότερα στο enalaktikoergastiri.wordpress.com


Την περασμένη Τρίτη εγκαινιάστηκε, από τις Πρυτανικές Αρχές, το αυτοδιαχειριζόμενο κατάστημα χαρτικών, ηλεκτρονικών και αναλώσιμων με την επωνυμία “Λογότυπος Α.Π.Θ.” 
Πρόκειται για το πρώτο ηλεκτρονικό κατάστημα (e-shop: στο logotypos.auth.gr) που λειτουργεί στο πανεπιστήμιο, στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών που προωθεί η διοίκηση για την αξιοποίηση των πόρων του και την δημιουργία νέων πηγών εσόδων. Στο “Λογότυπο” δίνεται η δυνατότητα στους φοιτητές πανεπιστημίου να εργαστούν, ενώ τα κέρδη από τις πωλήσεις επιστρέφονται στο πανεπιστήμιο.

Δημοτικά Κοινωνικά Παντοπωλεία

Την ανάγκη δημιουργίας δομών αλληλεγγύης, ώστε να μην μένει κανένας μόνος του στην κρίση, αντιλαμβάνονται και ορισμένοι δήμοι που δημιουργούν κοινωνικά παντοπωλεία προκειμένου να παρέχουν δωρεάν τρόφιμα και ρούχα σε όποιους αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης.
Την περασμένη βδομάδα ο δήμος Ν. Ιωνίας και ο δήμος Μαρκόπουλου εγκαινίασαν δύο τέτοιους χώρους και καλούν τους δημότες που έχουν ανάγκη τη συγκεκριμένη υπηρεσία να καταθέσουν αίτηση στο δήμο. Στα Κοινωνικά Παντοπωλεία θα διανέμονται δωρεάν στους δικαιούχους τυποποιημένα τρόφιμα, είδη βρεφανάπτυξης και είδη ατομικής υγιεινής και καθαριότητας.
Το Παντοπωλείο της Ν. Ιωνίας (28ης Οκτωβρίου 3) λειτουργεί καθημερινά 9πμ-2μμ και τα απογεύματα της Τετάρτης και της Πέμπτης (7-9.30μμ). Πληροφορίες στα τηλέφωνα: 2102793916 – 2102777198 – 2102793785. Για το Παντοπωλείο του Μαρκόπουλου οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνούν στα τηλέφωνα 2299020173 και 2299020174.

                                             
                                  

Κοινωνικό νόμισμα – η ελπίδα των φτωχών

Συναλλαγές χωρίς χρήμα σε 26 περιοχές.

 Συνάντηση των κοινωνικών δικτύων στην Ιεράπετρα

Του Μάριου Διονέλλη.

Ένας τρόπος να ζεις και να εργάζεσαι χωρίς χρήματα, ένα ανεξάρτητο σύστημα ανταλλαγής υπηρεσιών χωρίς τόκο και κέρδος, ένα σύστημα που βοηθάει τις τοπικές κοινωνίες να αναπνεύσουν, να ζήσουν και να αναπτυχθούν μέσα στην κρίση. Τα τοπικά δίκτυα ανταλλαγών είναι εδώ και αναπτύσσονται με δυναμικό τρόπο. Η πρώτη τους συνάντηση στην Ιεράπετρα από τις 16 έως τις 18 Δεκεμβρίου έβαλε τις βάσεις για τη διάδοση μιας νέας σπουδαίας ιδέας…
Τη συνάντηση φιλοξένησε το Καερέτι που λειτουργεί ήδη από τον Αύγουστο στην Ιεράπετρα και βρέθηκαν εκεί εκπρόσωποι από το Φασούλι (Αθήνα), από το Δίκτυο Ανταλλαγών Χανίων, το νεοσύστατο του Ρεθύμνου ενώ την εμπειρία του από τη λειτουργία του Οβολού στην Πάτρα μετέφερε ο καθηγητής πολιτικής οικονομίας Γιώργος Σταθάκης. Στην Ελλάδα λειτουργούν συνολικά 26 παρόμοια δίκτυα όπως η Εναλλακτική Μονάδα Ροδόπης, το Δίκτυο ανταλλαγών και Αλληλεγγύης Μαγνησίας, η Τράπεζα Χρόνου, το δίκτυο Mother Earth στην Πιερία, ο κοινωνικός αγρός Μπουτσούνι στην Κέρκυρα και άλλα. 
Τα τοπικά δίκτυα ανταλλαγών βασίζονται με διάφορες παραλλαγές στη λειτουργία των LETS (Local Exchange Trading Systems), δηλαδή τοπικά συστήματα εμπορικών ανταλλαγών που πραγματοποιούνται χωρίς χρήματα, με τη χρήση ενός εικονικού νομίσματος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο μέσα στο ίδιο τοπικό δίκτυο. Το νόμισμα αυτό είναι τοπικό, αμεσοδημοκρατικό και μη κερδοσκοπικό. Είναι άμεσα διαθέσιμο, άτοκο εκδίδεται από τους ανθρώπους που το χρησιμοποιούν και όχι από έναν κεντρικό φορέα (π.χ. τράπεζα), δεν κεφαλαιοποιείται και δεν είναι μετατρέψιμο, άρα δεν κινδυνεύει από τη μανία των διεθνών «αγορών».


Απάντηση στην κρίση

Ο καθηγητής πολιτικής οικονομίας και αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης Γιώργος Σταθάκης, μιλά στον Δρόμο για τον καταλυτικό ρόλο των ανταλλακτικών δικτύων ειδικά στην περίοδο της κρίσης: «Τα κοινωνικά δίκτυα ανταλλαγών απαντούν με πολύ πειστικό τρόπο στις ανάγκες ανθρώπων που δεν μπορούν να διαθέσουν χρήματα για να καλύψουν τις ανάγκες τους, ανέργων, ανθρώπων που αντιμετωπίζουν ακραία φτώχεια και μεγάλες κοινωνικές ανισότητες. Τα εναλλακτικά δίκτυα δημιουργούν απασχόληση και θέτουν τις προϋποθέσεις επιβίωσης κοινωνικών ομάδων που βρίσκονται εκτός της αγοράς. Ο κ. Σταθάκης από τη μέχρι σήμερα εμπειρία του αναφέρει πως υπάρχει ένα ιδανικό μέγεθος για να μπορεί να λειτουργήσει ικανοποιητικά σε τοπικό επίπεδο ένα ανταλλακτικό δίκτυο. «Τα δίκτυα ανταλλαγής έχουν ζωή ένα με ενάμιση χρόνο στην Ελλάδα. Είναι κάτι πολύ νέο και ελπιδοφόρο. Υπάρχει ένα ιδανικό μέγεθος κατά τη γνώμη μου μεταξύ των 300 και 1.000 μελών για να λειτουργεί ιδανικά ένα τοπικό δίκτυο. Οι δυνατότητές τους πλέον αυξάνονται εκθετικά και είναι πια αναγκαία και η νομοθετική τους κάλυψη ώστε να καλύπτονται νομικά οι ανταλλαγές χωρίς χρήμα».



Χωρίς ΦΠΑ 

Φορολογικά, οι ανταλλαγές χωρίς χρήμα είναι «παράτυπες», ειδικά αν γίνονται από επαγγελματίες καθώς δεν καταβάλλεται ο απαραίτητος ΦΠΑ, δεν εκδίδονται τιμολόγια κτλ. Όπως εξηγεί όμως ο κ. Σταθάκης υπάρχουν τρόποι για να καλύπτονται ειδικά οι επαγγελματίες, π.χ. ένας παραγωγός που διαθέτει μερικά κιλά πατάτες μπορεί γι’ αυτές να κόψει ένα μηδενικό τιμολόγιο, αλλά έχει ήδη προταθεί νομοθετική ρύθμιση για την κάλυψη της κοινωνικής οικονομίας και των ανταλλακτικών δικτύων και αυτός είναι ένας από τους στόχους των δικτύων αυτών.

Το Καερέτι

Όπως λέει στον Δρόμο ο Αλέξανδρος Μαχαιράς, εμπνευστής της ιδέας για την Ιεράπετρα, το Καερέτι ξεκίνησε από μια μικρή ομάδα οκτώ ατόμων στις αρχές Αυγούστου και σήμερα αριθμεί περισσότερα από 160 μέλη, με καθημερινές συναλλαγές μεταξύ των μελών που ανταλλάσσουν προϊόντα, υπηρεσίες και γνώσεις χωρίς τη μεσολάβηση του χρήματος και εξηγεί πως απαιτείται μόνο η εγγραφή στο δίκτυο μέσω ενός λογισμικού που καταγράφει και δημοσιοποιεί όλες τις συναλλαγές. «Οι συναλλαγές γίνονται με βάση τα καερέτια, τα οποία πιστώνονται στον λογαριασμό αυτού που παρέχει ένα προϊόν ή υπηρεσία και μπορεί να τα χρησιμοποιήσει για να ‘αγοράσει’ κάτι άλλο από αυτά που προσφέρονται μέσα στο δίκτυο» εξηγεί ο κ. Μαχαιράς. Το καερέτι προέρχεται από την τούρκικη λέξη «gayret», που σημαίνει προσφέρω μια μικρή βοήθεια σε κάποιον, και η ρίζα της είναι αραβική. Στο δίκτυο της Ιεράπετρας προσφέρονται υπηρεσίες ηλεκτρολόγου, υδραυλικού, ράπτη, τοποθέτησης πλακιδίων, ελαιοχρωματισμού, ξυλουργικών εργασιών, κηπουρικών εργασιών, ιατρικές υπηρεσίες, γραφιστικές εργασίες, μοντάζ ήχου-εικόνας, εκμάθηση ξένων γλωσσών, χορού, υπολογιστών, μαθημάτων γυμνασίου-λυκείου, τοπογραφικές συμβουλές, νομικές συμβουλές, λογιστικές υπηρεσίες, αγροτικές εργασίες και αγαθά και πολλά άλλα.

Η λειτουργία

Όπως λέει ο Αλέξανδρος Μαχαιράς, κάθε νέο μέλος αποκτά αυτόματα έναν νέο ηλεκτρονικό λογαριασμό για την «αποταμίευση» του κοινωνικού νομίσματός του και μια κάρτα μέλους με τον αντίστοιχο αριθμό. Όλοι οι λογαριασμοί ξεκινάνε από το μηδέν και ο λογαριασμός κάθε μέλους κινείται με μέγιστο πιστωτικό όριο +100 νομίσματα και μέγιστο χρεωστικό όριο -100, δηλαδή το κάθε μέλος έχει περιθώριο συναλλαγής συνολικό 200 νομισμάτων. «Αυτό γίνεται για να αποτρέψουμε τη δυνατότητα συσσώρευσης από κάποιο μέλος. Δεν υπάρχει νόημα να θησαυρίσει κανείς με το Καερέτι. Η αξία του νομίσματος είναι κοινωνική και ο σκοπός τους είναι να χρησιμοποιηθεί για την ανταλλαγή προϊόντων και υπηρεσιών μεταξύ των μελών. Δεν έχει νόημα να κρατήσεις τα καερέτια στο λογαριασμό σου γι’ αυτό βάλαμε και το όριο αυτό» εξηγεί ο κ. Μαχαιράς.





Χανιά: «Άλλος τρόπος ζωής»  

Για την εμπειρία από τη μέχρι σήμερα λειτουργία του Δικτύου Ανταλλαγών Χανίων μιλά στον Δρόμο ο Δημήτρης Ωραιόπουλος: «Αυτό που χτίζεται στα Χανιά είναι μια ριζική αλλαγή στον τρόπο ζωής, δίνει την ελπίδα της ανθρωπιάς σε καιρούς δύσκολους. Περίπου 250 άνθρωποι έχουν ήδη μπει στη λογική του κοινωνικού δικτύου και καθημερινά ανταλλάσσονται προϊόντα της κρητικής γης, υπηρεσίες όπως μαθήματα, θεραπείες, ηλεκτρολογικές εργασίες αλλά και υπηρεσίες εστίασης ακόμα και τυποποιημένα προϊόντα, σπιτικές συνταγές και άλλα, που παρασκευάζουν μέλη του δικτύου.»




Το Φασόλι 

Στην Αθήνα έχουμε μεγάλη έλλειψη προϊόντων, τα 200 μέλη του δικτύου Φασόλι ανταλλάσσουν κυρίως υπηρεσίες, όπως μαθήματα, φύλαξη παιδιών, βοήθεια στο σπίτι κτλ, λέει ο ιδρυτής του δικτύου Φίλιππος Παναγιώτου. «Χρησιμοποιούμε για τις συναλλαγές μας το φασούλι, έχοντας ορίσει πως δέκα φασούλια ισοδυναμούν με μια ώρα εργασίας. Με βάση αυτή τη μονάδα γίνονται όλες οι συναλλαγές. Ο καθένας αξιολογεί τις υπηρεσίες του και με βάση την αξιολόγηση αυτή γίνονται δεκτές από τα άλλα μέλη.
Υπάρχει επίσης όριο στα 200 φασούλια, πάνω από τα οποία κανείς δεν μπορεί να συλλέξει, και -100 κάτω από τα οποία θα πρέπει πλέον να αρχίσει να προσφέρει κάτι με στόχο την εύρυθμη λειτουργία του δικτύου. Στην Αθήνα το δίκτυο είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο, γίνονται τρεις με τέσσερις συναλλαγές την εβδομάδα» συμπληρώνει ο κ. Παναγιώτου.


Μερέντα για καλό σκοπό…

Η κυρία Φανή Γιαννάκη φτιάχνει τη δική της μερέντα από μια συνταγή που βρήκε στο διαδίκτυο και ήδη έχει γίνει περιζήτητη εντός τους δικτύου της Ιεράπετρας. Τη συσκευάζει σε βαζάκια και τη διαθέτει στο σύστημα Καερέτι. «Με τα καερέτια που πιστώνομαι έχω αγοράσει πολλές φορές φρούτα και λαχανικά για το τραπέζι μας, έχουμε κάνει φορμάτ στον υπολογιστή και έχουμε αγοράσει μικρά δώρα για τους φίλους μας. Και όλα αυτά χωρίς καθόλου χρήματα», λέει στον Δρόμο η κ. Γιαννάκη, προσφέροντας ένα δείγμα από την περίφημη μερέντα της που ασφαλώς είναι πιο λαχταριστή από τη βιομηχανική του σούπερ-μάρκετ.

ΠΗΓΗ: ΔΡΟΜΟΣ