ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗΝ ΤΖΟΑΝ ΜΠΑΕΖ
«Ήρθε η ώρα να σηκωθούμε»
Σαράντα χρόνια μετά την πρώτη της εμφάνιση στην κεντρική σκηνή της «Γιορτής της Ουμανιτέ», το 1971,η κορυφαία της φολκ μιούζικ, στρατευμένη καλλιτέχνιδα που βρέθηκε στην πρώτη γραμμή του κινήματος κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, που τραγούδησε στις μεγάλες κινητοποιήσεις κατά της δικτατορίας του Φράνκο και των ελλήνων συνταγματαρχών, που έδωσε όλες τις δυνάμεις της στο αντιρατσιστικό κίνημα, φαίνεται να μην έχει χάσει τίποτε από τη μαχητικότητα και την πίστη της στη δύναμη του λαού που κινητοποιείται.
Η συναυλία σας στη Γιορτή της «Ουμανιτέ», το 1971, έχει σημαδέψει τη μνήμη όλων μας. Μετά από σαράντα χρόνια, πώς σχεδιάσατε τη σημερινή συναυλία;Σχεδιάζω τις συναυλίες μου με μεγάλη προσοχή. Το κάνω συνήθως με επίκεντρο τα νέα τραγούδια μου, κι αυτό μπορεί να λειτουργήσει σαν παγίδα, καθώς το κοινό περιμένει συχνά από μένα το ρεπερτόριο που του είναι ήδη γνωστό. Σήμερα, πάντως, είναι πιο δύσκολο να δώσεις νόημα, συνοχή σε μια συναυλία, να την προσανατολίσεις στην τροπή που παίρνουν τα πράγματα στον κόσμο. Δεν είναι πια προφανή τα μηνύματα που θέλεις να δώσεις, η σχέση της μουσικής με την πολιτική μου στράτευση.
Τι είναι αυτό που κάνει διαφορετικά τα πράγματα;Άρχισα τη διαδρομή μου τη στιγμή που μαινόταν ο πόλεμος του Βιετνάμ, τότε που το στρατευμένο τραγούδι είχε νόημα. Το τέλος του πολέμου του Βιετνάμ ήταν ένα ψυχολογικό σοκ για τους ανθρώπους που είχαν εμπλακεί σ’ αυτόν. Έφερε ανατροπές στη ζωή μας. Δυστυχώς, αυτό το μεγάλο αντιπολεμικό και χειραφετητικό κίνημα έσβησε. Προσωπικά, ήμουν πριν από τον πόλεμο στρατευμένη και συνέχισα να αγωνίζομαι κι όταν τελείωσε. Σήμερα, ο κόσμος δεν ξέρει πια πώς να κινηθεί, πώς να δράσει.
Λίγες μέρες μετά την επέτειο της 11ης Σεπτεμβρίου, εσείς, μια στρατευμένη πασιφίστρια, πώς βιώσατε το γεγονός και τις συνέπειές του, και κυρίως τον πόλεμο του Μπους στο Ιράκ;Η προεδρία Μπους ήταν καταστροφική. Πριν από λίγο καιρό είδα μια συνέντευξη του τότε αντιπροέδρου Ντικ Τσένι, με αφορμή την έκδοση ενός βιβλίου του, όπου επαναλάμβανε την ίδια προπαγάνδα, τα ίδια ψέματα για το όπλα μαζικής καταστροφής που τάχα υπήρχαν στο Ιράκ, τα ίδια επιχειρήματα για τη δικαιολόγηση του πολέμου. Η 11η Σεπτεμβρίου είχε δραματικές συνέπειες για το λαό των ΗΠΑ, κυρίως στο πεδίο των ατομικών δικαιωμάτων. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ σήμερα έχουμε έναν και μοναδικό ραδιοσταθμό χρηματοδοτούμενο από τους ακροατές του κι όχι από λόμπι και επιχειρηματίες χρηματοδότες. Έχει την ελευθερία να μιλάει για πράγματα που δεν μπορείς πουθενά αλλού ν’ ακούσεις. Για παράδειγμα, για τις ένοπλες συμπλοκές που έχουν στην πλειοψηφία τους στόχο τους μαύρους. Κι αυτό μου φέρνει στο νου το υπέροχο κίνημα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, χάρη στο οποίο μια στερημένη μερίδα του πληθυσμού απόκτησε τα δικαιώματα του πολίτη και στην κοινωνία συνέβη μια τεράστια αλλαγή, την οποία δεν μπορούσαμε να φανταστούμε. Σήμερα επαναπαυόμαστε στις δάφνες μας…
Υποστηρίξατε τον Μπαράκ Ομπάμα στην προεκλογική καμπάνια του. Πώς είδατε την εκλογή του στη θέση του προέδρου;Ήταν μια ανέλπιστη εξέλιξη. Το ονειρευόμασταν, αλλά δεν τολμούσαμε να το πιστέψουμε. Αλλά και η διάψευση ήταν εξίσου μεγάλη με την ελπίδα μας. Πιστεύω πως αν δεν είχε πάει στον Λευκό Οίκο, αν είχε ακολουθήσει τον κινηματικό δρόμο του Κινγκ, δηλαδή αν είχε μείνει στους δρόμους, να αγωνιστεί δίπλα στους στερημένους, θα είχε σίγουρα μια πιο χρήσιμη πολιτική διαδρομή. Ονειρευτήκαμε με αφέλεια μια πραγματική αλλαγή της κοινωνίας, χωρίς να πάρουμε υπόψη τους υπάρχοντες συσχετισμούς δύναμης στις ΗΠΑ. Γρήγορα αποδείχτηκε πως το Οβάλ Γραφείο τού έδεσε τα χέρια, ότι όλα ήταν μια απέραντη κοροϊδία. Δεν περιστοιχίζεται από άξια πρόσωπα. Η προεκλογική καμπάνια του στηρίχτηκε στην ιδέα της αλλαγής, αλλά η χώρα μας δεν τροποποίησε ούτε χιλιοστό την πολιτική της γραμμή. Δεν μπόρεσε να υπερβεί τα εμπόδια της ρεπουμπλικάνικης δεξιάς, που έχει ένα στόχο: να απαλλαγεί απ’ τον Ομπάμα.
Μιλήσατε για την αμερικανική άκρα δεξιά. Πώς εξηγείτε το βάρος που έχει το Κόμμα του Τσαγιού στην αμερικανική κοινωνία;Πρώτα απ’ όλα, πιστεύω ότι η άκρα δεξιά και τα ρατσιστικά κινήματα δεν αποδέχτηκαν ποτέ τις νίκες που πέτυχαν όσοι αγωνίστηκαν για τα δικαιώματα των πολιτών. Η οργή τους γίνεται σήμερα φανερή και βρίσκει σαν στόχο τον Ομπάμα, γιατί είναι μαύρος και διατείνεται ότι θέλει ν’ αλλάξει την κοινωνία. Το Κόμμα του Τσαγιού εκμεταλλεύεται αυτό το κύμα, αυτή την οργή. Δεν έχουν κανένα σχέδιο ή επιχείρημα. Κρύβονται πίσω από αυτό που αποκαλούν «η θεία βούληση ή οργή». Είναι δύσκολο να δώσεις τη μάχη απέναντι σ’ ένα τοίχο. Πρόσωπα όπως η Σάρα Πέιλιν βρίσκονται κάθε μέρα στα τηλεοπτικά πλατό, χωρίς να έχουν τίποτα να πουν. Εκεί κερδίζει όποιος φωνάζει πιο πολύ! Αλλά δεν είναι μόνο οι ΗΠΑ που πλήττονται από την ανησυχητική άνοδο της άκρας δεξιάς. Ο ρατσισμός στη Γαλλία και την Ευρώπη αρχίζει να παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις.
Οι ΗΠΑ περνούν μια οικονομική κρίση που πλήττει πιο πολύ τις πιο ευπαθείς πληθυσμιακές ομάδες. Πώς βλέπετε αυτή τη βασιλεία του χρήματος;Σκέπτομαι αυτούς τους δισεκατομμυριούχους που προσφέρθηκαν να αυτοφορολογηθούν… Τι ειρωνεία! Μας λένε: «Δεν θα έπρεπε να έχουμε τόσο πολύ χρήμα, ας δώσουμε λίγο». Και τότε αναρωτιέμαι: «Μα είναι αδύνατο να ελπίσουμε ότι οι πολιτικοί ηγέτες μας μπορούν να συνειδητοποιήσουν τι συμβαίνει;» Κι όμως, φαίνεται πως έτσι είναι. Ζούμε τη βασιλεία της απληστίας. Για να συγκεντρώσουν ακόμη περισσότερο πλούτο, οι εξουσίες του χρήματος πνίγουν τους φτωχούς, τους αποκλεισμένους, τους έγχρωμους. Επιβάλλουν τη σιωπή στους εξαθλιωμένους.
Στο τελευταίο σας άλμπουμ ερμηνεύετε το «Scarlett Tide» του Έλβις Κοστέλο, που αναρωτιέται: «Θα ξυπνήσει ο κόσμος; «Πώς είδατε τα πρόσφατα κινήματα χειραφέτησης στις αραβικές χώρες;Δεν ξαφνιάστηκα. Η κατάσταση που επικρατούσε εκεί, δεν μπορούσε να συνεχιστεί για πολύ. Ιδίως αν αναλογιστούμε τα αδιέξοδα της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ σ’ αυτές τις χώρες. Ένα κομμάτι του κόσμου ξυπνάει, εγείρεται. Αν τα κόμματα της δεξιάς ενισχύονται σήμερα, δεν πάνε πίσω και οι δημοκράτες, μιλούν με νέα φωνή, αν και έδειχναν να δειλιάζουν τον τελευταίο καιρό. Ίσως είναι και πάλι η ώρα να φωνάξουμε: «Έι, ξυπνήστε!».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου